۰۷ مرداد ۹۳ ، ۱۵:۴۰
آشنایی و معرفی گروه های سلفی
در این مقاله که برای همه مفید و لازم است به معرفی اجمالی گروههای سلفی می پردازد.سلفی هایی که به چهار دسته تقسیم میشوند و هر کدام شباهتها و تفاوتهایی با هم دارند.اعتدال،تندرو،ستیزه جو و دیوبندیه.
بسم الله الرحمن الرحیم
افراطی گری در تمام ادیان امری بدیهی به نظر میرسد. اما از آنجایی که اسلام دین رأفت است. تنها راه در مقابله با موج گرویدن سریع جهانیان به اسلام، ارائه تصویری خشن و غیر معقول از مسلمانان میباشد.
افراطی گری در تمام ادیان امری بدیهی به نظر
میرسد. اما از آنجایی که اسلام دین رأفت است. تنها راه در مقابله با موج گرویدن
سریع جهانیان به اسلام، ارائه تصویری خشن و غیر معقول از مسلمانان میباشد.
رشد جریانات افراطی اسلامی در دو دهه اخیر
امری کاملا محسوس و البته خارج از منطق عرفی روابط بین الملل (مبنی بر موازنه قوا
میان دولت- ملت ها) بوده است. این جریانات که موسوم به «سلفی» هستند، گروهها و
دسته بندیهای متفاوتی دارند. آنها در دو دهه اخیر از بازیگران غیردولتی موثر در
صحنه معادلات منطقه جنوب غرب آسیا و شمال آفریقا بوده اند. پدیده حضور قدرتهای
فرامنطقه ای در این منطقه، تحولات مربوط به بیداری اسلامی و بحران سوریه به دیده
شدن بیشتر این گروهها کمک کرده است. در قسمت اول این نوشتار به تقسیم بندی این
گروهها در قالب خاستگاه، شاخههای تشکل، حوزه فعالیت و هدف خواهیم پرداخت. در قسمت
دوم هم اشتراکات این گروهها را توضیح خواهیم داد.
جریانشناسی سلفیت امروزی
قسمت اول: تقسیم بندی جریان ها
گروههای سلفی امروزی در این تقسیم بندی از چهار
گروه تشکیل میشود. این چهار گروه سلفیهای تکفیری، سلفیهای ستیزه جو، سلفیهای
دیوبندیه و سلفیهای اعتدالی است. در ادامه یک به یک این گروهها را بر اساس چهار
مولفه ذکر شده در مقدمه بیان خواهیم کرد.
1. سلفیهای ستیزه جو
هشتاد درصد سلفیهای امروزی را این گروه دربرمی
گیرد. این جریان متکی به آموزههای محمد بن سرور زین العابدین شامی است و آمیزه ای
از اخوان و وجوهی از تجدد را در خود جمع کرده است.
1-1. خاستگاه: آفریقای شمالی
1-2. شاخههای تشکل:
افغان العرب (گروه مهاجران عرب به
افغانستان و پدر شاخههای مختلف القاعده)؛
القاعده در مغرب اسلامی (الجزیره،
لیبی، مالی، موریتانی، چاد و نیجیریه)؛
القاعده در عراق و مرزهای اردن،
لبنان و سوریه (جبهه النصره، گروه موسوم به ارتش آزاد و دولت اسلامی عراق
وشام)؛
القاعد در شبه جزیره عربستان
(عربستان و یمن)؛
الشباب در آفریقای شمالی (بقایای
افغان العرب، سومالی، سودان و کنیا)؛
جامعه اسلامیه (اندونزی، جنوب
تایلند، مالزی، جزیره مینداناتو در جنوب فیلیپین).
1-3. حوزه فعالیت:
آفریقا، مصر، الجزایر، سودان،
سومالی؛
آسیا، افغانستان، پاکستان، یمن و
برخی دیگر از کشورهای شبه جزیره عربستان؛
1-4. هدف: تلاش برای کسب قدرت از طریق
مبارزه مسلحانه و ترور.
2. سلفیهای دیوبندیه
این جریان سلفی راه نجات مسلمانان را در گسترش و
ترویج نوعی فرمالیسم مذهبی (توجه به ظواهر امور دینی) بر محور تاکید بر رعایت
تشریفات و هنجارهای ظاهری که آنها را به عنوان ارزشهای معنوی- اخلاقی تعبیر میکرد،
میدانست.
2-1. خاستگاه: مناطق مختلف شبه قاره هند و
افغانستان
2-2. شاخههای تشکل:
گروههای متنوع طالبان و نئوطالبان
در افغانستان و پاکستان از جمله جماعت تبلیغ
گروههای جندالله و لشکر صحابه در
بلوچستان پاکستان و مرزهای جنوب شرقی ایران
2-3. حوزه فعالیت:
جنوب آسیا و سواحل اقیانوس هند:
پاکستان، بنگلادش، مناطق مسلمان نشین هندوستان و افغانستان
مناطق مرزی شرقی ایران
2-4. اهداف و وظایف:
تلقی وجود آیینهای دیگر در مذاهب
اسلامی به مثابه بدعت گذری در دین و مسئولیت برای مبارزه با آن؛
بر عهده گرفتن رهبری فکری و معنوی
اهل تسنن؛
مبارزه با رقیبان قدرتمند در
تعاملات منطقه ای؛
تاکید بر داعیه داری اسلام گرایی در
پاکستان مقابل هندوستان؛
دخالت در موضوع کشمیر.
3. سلفیهای اعتدالی
محمد عبده و حسن البنا از بنیانگذاران فکری این
جریان به حساب میآیند. رهبران فعلی این حرکت تلاش میکنند چهره ای معتدل از این
حرکت به جهان عرضه کنند.
3-1. خاستگاه: شمال آفریقا به ویژه
مصر
3-2. شاخههای تشکل:
توسعه و عدالت
آزادی و عدالت
حزب نور
النهضه
3-3. حوزه فعالیت:
شمال آفریقا و جنوب غربی آسیا: مصر،
تونس، یمن، قطر، اردن، بحرین، امارات عربی، عمان، کویت و ترکیه
3-4. هدف: تلاش برای کسب، حفظ و افزایش
قدرت سیاسی
4. سلفیهای تکفیری
در هم تنیده بودن قدرت سیاسی و اقتصادی در عربستان
که حفظ و گسترش آن برای حاکمان در عرصه داخلی و معادلات بین المللی در گروی رابطه
ای تنگاتنگ با ترویج اندیشههای وهابی قرار داشت، باعث تلاش دولت این کشور برای
ایجاد گروه هایی با ماموریت تبلیغ و گسترش این تفکر شد. این جریان با اقبال حدود 50
میلیون نفری مواجه شده است.
4-1. خاستگاه: شبه جزیره عربستان
4-2. شاخههای تشکل: گروههای وابسته و
متاثر از مکتب جامیه در جنوب غربی آسیا (خاورمیانه) آفریقا، آسیای میانه
4-3. حوزه فعالیت:
شبه جزیره عربستان: عربستان، قطر،
امارات متحده، بحرین، عمان و یمن؛
خاورمیانه عربی: لبنان، اردن، نوار
غزه و سوریه؛
آسیای میانه به ویژه
تاجیکستان؛
آفریقای غربی: مالی،
موریتانی؛
آفریقای شمالی: مصر، لیبی، الجزیره،
تونس؛
مناطق مسلمان نشین جنوب روسیه: چچن،
داغستان.
4-4. اهداف:
فعالیتهای تبلیغی و ترویجی
گروههای وهابی در قالب آموزشهای مذهبی، اقدامات اجتماعی و حمایتهای مالی از
باورمندان به فرقه؛
غیرخودی، کافر و مهدورالدم دانستن
پیروان دیگر مذاهب اسلامی.
قسمت دوم: اشتراکات گروههای سلفی
پس از ذکر تفاوتهای محسوس این گروهها با
یکدیگر از اشتراکات این گروهها را ذکر میکنیم:
1. اسلام گرایی افراطی:تعبیر این گروهها از منابع
دریافت و تشخیص احکام اسلامی تعبیر تندی در نظر گرفته میشود. با توجه به وجود
سابقه کم این نوع تفکرات، واضح است که انحرافی در تفکر اصیل اسلامی که در سدههای
اولیه اسلام بود، اتفاق افتاده است.
2. مبارزه مبتنی بر رفتارهای خشن: کنار گذاشتن
سایر رفتارهای اصلاحی (اقدامهای غیرخشونت آمیز) در تفکرات این گروهها جایی ندارد.
از اخوان المسلمین این روزهای مصر گرفته تا گروههای کوچک و بزرگی که در سوریه و
عراق مشغول مبارزه با دولتهای حاکم و کشتار بی رحمانه غیرنظامیها هستند، نشانگر
رفتار سخت و خشونت آمیز آنهاست.
3. نبود تفکر ایجابی:سلفیها جنبشی هستند که هنوز
وجه ایجابی ندارند و بیشتر یک جنبش سلبی هستند. آنها بحران داخلی جهان اسلام را در
فرقه گرایی ملاحظه نموده اند. سلفیها آلترناتیو روشنی ندارند. تفکرات و عقاید
سازنده در گروههای سلفی جایی ندارند. این گروهها به دنبال تخریب مبانی ظاهری و
معرفتی وضع موجود هستند و در نظام سازی ایده روشنی ندارند. در واقع تخریب و برداشت
تفکرات سلبی از عقاید اسلامی شاکله اصلی تشکیل و ادامه کار چنین گروههایی است.
فقدان تفکر ایجابی یا منجر به سرسپردگی به دامان حاکمیت میشود یا به سمت تفکرات
گروههای تکفیری و رادیکال میروند که حتی برای استعمال سیگار هم حکم اعدام
میدهند.
4. نفوذ عربستان و ایالات متحده: همگی این چهار
گروه تحت تاثیر قدرت منطقه ای چون عربستان و قدرت فرامنطقه ای چون ایالات متحده
آمریکا هستند. این دو کشور با انواع ابزارهای تهدید و مشوقهای تطمیعی جلوی
خرابکاری این گروهها به منافع حیاتی این دو دولت و اقمارشان را میگیرند.
به نقل از مصاف از دیدبان