آیا ازدواج هابیل و قابیل با خواهرانشان حرام نبود؟
ادامه نسل انسان چگونه بوده است؟ هابیل و قابیل با چه کسانی ازدواج کرده اند؟
بسم الله الرحمن الرحیم
منابع روایی و تاریخی، استمرار نسل انسان را از طریق فرزند سوم حضرت آدم که به نام شیث یا هبة الله، که وصی آدم و ولی عهد او بوده، می دانند؛ چون هابیل به دست قابیل کشته شد و قابیل که در اثر عصیان و گناه مطرود شده بود، به دنبال فسق و فجور رفت و فرزندان و نسل او نیز که دنباله رو اعمال و افکار او بودند، در اثر عصیان و طغیان در حاثۀ طوفان نوح همه از بین رفتند.
اما مسئلۀ ازدواج فرزندان آدم از مباحث بحث بر انگیزی است که در جوامع روایی ما، احادیث متعارض و مختلفی را به خود اختصاص داده است.
عده ای با استفاده از آیۀ 1 سورۀ نساء :
خلقکم من نفس واحده و خلق منها زوحها و بث منهما رجالا کثیرا و نساءا: ای مردم! از پروردگارتان بپرهیزید که همه شما را از یک انسان آفرید و همسر او را (نیز) از جنس او آفرید، و از آن دو، مردان و زنان فراوانی (در روی زمین) منتشر ساخت)،
معتقدند: که تکثیر نسل فرزندان آدم علیه السلام تنها از طریق آدم و همسرش صورت گرفته و موجود ثالثی در آن دخالت نداشته است.
لازمۀ این سخن آن است که فرزندان آدم علیه السلام (به صورت برادر و خواهر) با هم ازدواج کرده باشند؛ زیرا اگر آن ها با نژاد و همسران دیگری ازدواج کرده باشند، فرمایش خدا «منهما» (از آن دو) صادق نخواهد بود.
این موضوع در احادیث متعددی وارد شده است و زیاد هم جای تعجب نیست، چرا که طبق استدلالی که در بعضی احادیث از ائمۀ معصومین علیه السلام نقل شده، این ازدواج مباح بوده است؛ زیرا هنوز حکم تحریم ازدواج خواهر و برادر نازل نشده بود.
بدیهی است ممنوعیت یک کار، بسته به این است که از طرف خداوند تحریم شده باشد. چه مانعی دارد که ضرورتها و مصالحی ایجاب کند تا در بعضی زمانها مطلبی جایز باشد و بعدا تحریم گردد؟
در احتجاج آمده است، امام سجاد علیه السلام در گفت و گویى که با مردى قرشى داشته اند، می فرمایند:
هابیل با لوزا خواهر همزاد قابیل ازدواج کرد و قابیل با اقلیما، همزاد هابیل، راوى مىگوید: مرد قرشى پرسید: آیا هابیل و قابیل خواهران خود را حامله کردند؟ فرمودند: آرى؛مرد عرضه داشت، این که عمل مجوسیانِ امروز است. راوى مىگوید؛ حضرت فرمودند: مجوسیان اگر این کار را مىکنند و ما آن را باطل مىدانیم، براى این است که بعد از تحریم خدا آن را انجام مىدهند. آن گاه اضافه نمودند: منکر این مطلب نباش، براى این که درستى این عمل در آن روز و نادرستی اش در امروز حکم خدا است؛ که چنین جارى شده، مگر خداى تعالى همسر آدم را از خود او خلق نکرد؟ در عین حال مىبینیم که او را بر وى حلال نمود، پس این حکم شریعت آن روز فرزندان آدم و خاص آنان بوده و بعدها خداى تعالى حکم حرمتش را نازل فرمودند. (طباطبایی، ج4، ص236).
ولی در مقابل، عده ای به جهت این که در احادیث دیگری تصریح شده است که فرزندان آدم هرگز با هم ازدواج نکردهاند، به نظریه مخالف نظریه فوق معتقدند. به عنوان مثال در علل الشرایع این روایت نقل شده است:
ابْنُ الْوَلِیدِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ وَ مُحَمَّدٍ الْعَطَّارِ مَعاً عَنِ الْأَشْعَرِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِبْرَاهِیمَ بْنِ عَمَّارٍ عَنِ ابْنِ نُوَیْهِ عَنْ زُرَارَةَ قَالَ سُئِلَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع کَیْفَ بَدَأَ النَّسْلُ مِنْ ذُرِّیَّةِ آدَمَ ع فَإِنَّ عِنْدَنَا أُنَاساً یَقُولُونَ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى أَوْحَى إِلَى آدَمَ ع أَنْ یُزَوِّجَ بَنَاتِهِ مِنْ بَنِیهِ وَ إِنَّ هَذِهِ الْخَلْقَ کُلَّهُمْ أَصْلُهُ مِنَ الْإِخْوَةِ وَ الْأَخَوَاتِ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع سُبْحَانَ اللَّهِ وَ تَعَالَى عَنْ ذَلِکَ عُلُوّاً کَبِیراً یَقُولُ مَنْ یَقُولُ هَذَا إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ جَعَلَ أَصْلَ صَفْوَةِ خَلْقِهِ وَ أَحِبَّائِهِ وَ أَنْبِیَائِهِ وَ رُسُلِهِ وَ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ وَ الْمُسْلِمِینَ وَ الْمُسْلِمَاتِ مِنْ حَرَامٍ وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ مِنَ الْقُدْرَةِ مَا یَخْلُقُهُمْ مِنَ الْحَلَالِ وَ قَدْ أَخَذَ مِیثَاقَهُمْ عَلَى الْحَلَالِ وَ الطُّهْرِ الطَّیِّبِ وَ اللَّهِ لَقَدْ تَبَیَّنَت.
بر این اساس گروه دوم معتقدند که آن ها با دخترانی که از نسل انسان های دیگری بودند ازدواج نمودند؛ چون بر اساس منابع روائی قبل از حضرت آدم انسان های دیگری نیز روی زمین زندگی می کرده اند(صدوق، توحید، ص 277، ح2؛ ابن میثم، ج1، ص173، صدوق، خصال، ج2، ص 652 ح 54؛ همان، ج 2 ، ص 639 ح 14؛ همان، ج 2 ، ص 358 ، ح 45).
مطالعات علمی نیز نشان میدهد که انسان احتمالا از چند میلیون سال قبل در کره زمین زندگی میکرده است؛ در حالی که از تاریخ خلقت حضرت آدم تاکنون زمان زیادی نمیگذرد. بنابر این باید قبول کنیم قبل از آدم، انسانهای دیگری میزیستهاند که به هنگام پیدایش آدم در حال انقراض بودهاند؛ چه مانعی دارد که فرزندان آدم باقیمانده یکی از نسلهای پیشین ازدواج کرده باشند؟
ولی این احتمال با ظاهر آیۀ فوق چندان سازگار نیست، و از نظر قوانین اصول فقه در صورتی که احادیث با هم متعارض باشند؛ باید به سراغ احادیثی رفت که موافق با آیات قرآن اند.
نتیجه این که؛ نظریۀ اوّل با ظاهر قرآن سازگارتر است، چنان که علامه طباطبائی، صاحب تفسیر المیزان، احتمال اوّل را تقویت و قبول میفرمایند(مکارم، ج 3، ص 244 - 249؛ طباطبایی، ج 4، ص 245 – 253). برای اطلاعات بیشتر میتوانید به تفاسیر برهان، درالمنثور و کتابهای قصص انبیا نیز مراجعه فرمایید.
منابع:
- مجلسی، محمد باقر، بحارالأنوار، ج 11، ص 220.
- تفسیر المیزان، ترجمه، ج 4، ص 236 و ج 4، ص 245 – 253، چاپ بنیاد علمی علامه طباطبائی.
- صدوق، توحید، ص 277 ، ح 2 ، چاپ طهران.
-
ابن میثم، شرح نهج البلاغة، ج 1، ص 173.
-
صدوق، خصال، ج 2.
-
مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر
نمونه، ج 3، ص 244 – 249.
-
بازیابی 24/خرداد/1391 ،
از (islamquest.net/fa/archive/question/fa560).
منبع پرسش شما