آیا این که قرآن می گوید شیاطین با ستارگان رجم می شوند با علم سازگار است؟

 

شبهه : آیا ستارگان همان سنگ هایی هستند که به سوی شیاطین افکنده می شوند ؟ از لحاظ علمی چگونه چنین امری ممکن است؟
تبیین شبهه : خداوند در قرآن کریم می فرماید : وَأَنَّا لَمَسْنَا السَّمَاء فَوَجَدْنَاهَا مُلِئَتْ حَرَساً شَدِیداً وَشُهُباً [جن : 8] وَأَنَّا کُنَّا نَقْعُدُ مِنْهَا مَقَاعِدَ لِلسَّمْعِ فَمَن یَسْتَمِعِ الْآنَ یَجِدْ لَهُ شِهَاباً رَّصَداً [جن : 9] : و این که ما آسمان را جستجو کردیم و همه را پر از محافظان قوی و تیرهای شهاب یافتیم ؛ و این که ما پیش از این به استراق سمع در آسمان ها می نشستیم ، اما اکنون هر کس بخواهد استراق سمع کند ، شهابی را در کمین خود می یابد.

بسم الله الرحمن الرحیم

پاسخ شبهه : مفسران قرآن کریم در تفسیر آیات مزبور از دو منظر نگریسته اند : بیشتر مفسران اهل سنت این آیات را بر اساس ظاهر آن تفسیر کرده اند . بر این اساس در صدد بر آمده اند به سوالاتی که در این باره مطرح است، پاسخ بدهند . برخی از این سوالات را با پاسخ آنان می آوریم :
شیاطین چیستند ؟
شیاطین همان موجودات خبیثه متمردند که مى‏خواهند به آسمانها بروند و گوشه‏اى از اخبار این عالم ما که در آسمانها منعکس است، از طریق استراق سمع (گوش دادن مخفیانه) در یابند، و به دوستان خود در زمین برسانند، ولى شهابها همچون تیر به سوى آنها پرتاب مى‏شوند و آنها را از رسیدن به این هدف باز مى‏دارند.
چگونه می خواهند استراق سمع کنند ؟
با رفتن به آسمان.
چه چیز را استراق سمع می کنند؟
اخبار محرمانه این عالم را . از اسرار مربوط به عالم بالا گرفته تا اخبار مربوط به ناسوت .
شیاطین با چه چیزی رانده می شوند ؟
در قرآن نیامده است که شیاطین را با ستارگان یا سیارات می رانند . آنچه در آیات قرآن آمده است تعابیری همچون شُوَاظٌ مِّن نَّارٍ ، شِهَابٌ مُّبِینٌ ، شِهَابٌ ثَاقِبٌ ، شِهَاباً رَّصَداً و ... است . با توجه به این تعابیر، ابزار خداوند در راندن شیاطین شهاب است : وَأَنَّا کُنَّا نَقْعُدُ مِنْهَا مَقَاعِدَ لِلسَّمْعِ فَمَن یَسْتَمِعِ الْآنَ یَجِدْ لَهُ شِهَاباً رَّصَداً [جن : 9[ .
شهاب چیست؟ شهاب ها همان سنگریزه‏هاى سرگردانى هستند که در این فضاى بیکران در گردشند و گاه گاه که در حوزه جاذبه زمین قرار مى‏گیرند ، به سوى زمین کشیده مى‏شوند و بر اثر سرعت برخورد با امواج هوا، داغ و سوزان و شعله‏ور و خاکستر مى‏شوند.

گروه دوم که بیشتر مفسران شیعه و برخی از اهل سنت را در بر می گیرد عقیده دارند : تعبیرات آیات فوق از قبیل تشبیه و کنایه و ذکر امثال و به اصطلاح بیان" سمبولیک" است . این گروه از مفسران این تشبیه و کنایه را به صورتهاى گوناگونى بیان داشته‏اند . مثلا مفسر عالیقدر علامه طباطبایی" مؤلف المیزان" می نویسد:
الف: توجیهات مختلفى را که مفسران براى استراق سمع کردن شیاطین، و رانده شدن آنها بوسیله شهب بیان کرده‏اند، مبتنى بر چیزى است که احیانا از ظاهر آیات و روایات به ذهن مى‏رسد که افلاکى محیط به زمین است و در آنها گروه‏هایى از فرشتگان قرار دارند و هر کدام از این افلاک درهایى دارند که جز از آنها نمى‏توان وارد شد، و گروهى از این فرشتگان، شهابها را بر دست دارند، و منتظر شیاطین استراق سمع کننده هستند تا آنها را با آن بکوبند و برانند! در حالى که امروز روشن شده است این گونه نظریات بى اساس است، نه چنان افلاکى وجود دارد و نه آن درها و نه مانند آن.
آنچه به عنوان یک احتمال مى‏توان در اینجا گفت این است این گونه بیانات در کلام الهى از قبیل امثالى است که براى روشن شدن حقایق غیر حسى در لباس حسى ذکر مى‏شود، همانگونه که خداوند مى‏فرماید وَ تِلْکَ الْأَمْثالُ نَضْرِبُها لِلنَّاسِ وَ ما یَعْقِلُها إِلَّا الْعالِمُونَ:" اینها مثلهایى است که براى مردم مى‏زنیم و جز عالمان آنها را درک نمى‏کنند" (عنکبوت- 43) و امثال این تعبیرات در قرآن فراوان است، مانند عرش، کرسى، لوح، کتاب.
بنا بر این منظور از آسمان که جایگاه فرشتگان است، یک عالم ملکوتى و ما وراء طبیعى است، که از این جهان محسوس، برتر و بالاتر است، و منظور از نزدیک شدن شیاطین به این آسمان براى استراق سمع و پرتاب کردن شهب به آنها آنست که آنها مى‏خواهند به جهان فرشتگان نزدیک شوند تا از اسرار خلقت و حوادث آینده آگاهى یابند، ولى آنها شیاطین را با انوار معنوى ملکوتى که تاب تحمل آن را ندارند مى‏رانند .

ب: مفسر دیگر " طنطاوى" در تفسیر معروف خود" الجواهر"، مى‏گوید:
آن گروه از دانشمندان حیله‏گر و ریاکار و مردم عوامى که از آنها پیروى مى‏کنند شایستگى و اهلیت آن را ندارند که از عجائب آسمانها و شگفتیهاى عالم بالا و کرات بى‏کرانش و نظم و حسابى که بر آنها حکومت مى‏کند، آگاه شوند، خداوند این علم و دانش را از آنها ممنوع ساخته، و این آسمان پر ستاره زیبا و مزین را با آن همه اسرارش در اختیار کسانى گذاشته که عقل و هوش و اخلاص‏ و ایمان دارند.
طبیعى است که گروه اول از نفوذ در اسرار این آسمان منع مى‏شوند، و هر شیطان رانده شده درگاه الهى، خواه از جنس بشر باشد یا غیر بشر، حق وصول به این حقایق را ندارد، و هر گاه به آن نزدیک شود رانده و مطرود مى‏گردد، این گونه افراد ممکن است سالها زندگى کنند و بعد بمیرند ولى هرگز به این اسرار، دست نیابند، آنها چشمهاى باز دارند و لیکن چشم آنها قدرت دید این حقایق را ندارد، مگر نه این است که علم را جز عاشقانش و جمال را جز عارفانش درک نمى‏کنند و نمى‏بینند .
طنطاوی در جاى دیگر مى‏گوید:" چه مانعى دارد این تعبیرات کنایه باشد؟ منع حسى اشاره به منع عقلى گردد، در حالى که کنایات از زیباترین انواع بلاغت است، آیا نمى‏بینیم بسیارى از مردم که در اطراف شما زندگى مى‏کنند در محدوده همین زمین محبوس و زندانیند و هیچگاه چشمشان به جهان بالا دوخته نمى‏شود، و به آواى آن گوش فرا نمى‏دهند، و از امور این جهان و شگفتیهایش خبرى ندارند، آنها بوسیله (شهاب) خودخواهى و شهوت و کینه‏توزى و طمع و حرص و جنگهاى خانمانسوز از درک آن معانى والا مطرودند" (و اگر روزى هم چنین هوسى کنند به خاطر آن همه آلودگى که بر دل و جان دارند رانده مى‏شوند) .

با توجه به آنچه گفتیم منظور از ستارگانی که شبهه کننده گرامی از آنها نام برده است روشن می شود .
نجوم (ستارگان) مانند آسمان و ... یک مفهوم مادى دارند که همین ستارگانى هستند که در آسمان دیده مى‏شوند، و یک مفهوم معنوى که اشاره به دانشمندان و شخصیتهایى است که روشنى بخش جوامع انسانى هستند، و همان گونه که مردم راه خود را در شبهاى تاریک در بیابانها و بر صفحه اقیانوسها بوسیله ستارگان پیدا مى‏کنند، توده‏هاى جمعیت در اجتماعات انسانى نیز راه زندگى و سعادت و حیات را به کمک این دانشمندان و رهبران آگاه و با ایمان مى‏یابند.
حدیث معروفى که از پیامبر ص نقل شده‏ است یعنی : مثل اصحابى فیکم کمثل النجوم بایها اخذ اهتدى ... : " یاران من همچون ستارگانند که به هر کدام اقتدا شود مایه هدایت است" ، نیز اشاره به همین معنى مى‏کند.
در تفسیر على بن ابراهیم در ذیل آیه وَ هُوَ الَّذِی جَعَلَ لَکُمُ النُّجُومَ لِتَهْتَدُوا بِها فِی ظُلُماتِ الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ:" او کسى است که ستارگان را براى شما قرار داد تا در تاریکیهاى خشکى و دریا بوسیله آنها هدایت شوید" (آیه 97 سوره انعام) چنین نقل شده که امام فرمود: النجوم آل محمد:" منظور از ستارگان خاندان پیامبرند".
در تفسیر نمونه آمده است : از روایات متعددى که در تفسیر آیات مورد بحث وارد شده استفاده مى‏شود که ممنوع شدن شیاطین از صعود به آسمانها و رانده شدنشان بوسیله نجوم هنگام تولد پیامبر بوده، و از بعضى از آنها استفاده مى‏شود که به هنگام تولد حضرت مسیح علیه السلام تا حدى ممنوع شدند و پس از تولد پیامبر اسلام بطور کامل ممنوع گشتند .
از مجموعه آنچه گفتیم " سماء" در اینجا به مفهوم معنوى اشاره مى‏کند و کنایه از آسمان حق و ایمان و معنویت است. همواره شیاطین در تلاشند تا به این محدوده راه یابند و از طریق انواع‏ وسوسه‏ها در دل مؤمنان راستین و حامیان حق نفوذ کنند. اما مردان الهى و رهبران راه حق از پیامبران و امامان گرفته تا دانشمندان متعهد، با امواج نیرومند علم و تقوایشان بر آنها هجوم مى‏برند و آنان را از نزدیک شدن به این آسمان مى‏رانند و در اینجا است که مى‏توان رابطه و پیوندى میان تولد حضرت مسیح و از آن بالاتر تولد حضرت محمد ص و طرد این شیاطین از آسمان پیدا کرد.
چکیدة پاسخ: با قرائن و شواهدی که ذکر کردیم ، منظور از آسمان آسمان حق و حقیقت است، و شیاطین همان وسوسه‏گران هستند که مى‏کوشند به این آسمان راه یابند و استراق سمع کنند و به اغواى مردم بپردازند، اما ستارگان و شهب یعنى رهبران الهى و دانشمندان که با امواج نیرومند قلمشان آنها را به عقب مى‏رانند و طرد مى‏کنند. مانند همین تعبیرات قرآن کریم ، در کتاب مقدس در سفر تکوین (پیدایش)، باب 3 ، آیه 23 نیز آمده است : پس آدم را بیرون کرد و به طرف شرقی باغ عدن کروبیان را مسکن داد و شمشیر آتش باری را که به هر سو گردش می‏کرد تا طریق درخت حیات را محافظت کند(23 پیدایش 3)
شمشیر آتش و طریق درخت حیات همان کنایاتی هستند که در پاسخ شبهه بدانها اشاره کردیم .

منبع :پرسش شما